นับตั้งแต่กฎหมายลิขสิทธิ์มีผลบังคับใช้ในไทยเมื่อ 20 กว่าปีก่อน ทำให้แวดวงการ์ตูนญี่ปุ่นหรือที่เรียกกันว่า มังงะ (Manga) ในไทยต้องซื้อลิขสิทธิ์อย่างถูกต้องตามกฎหมายเพื่อมาตีพิมพ์ในไทย มาถึงปีสองปีที่ผ่านมา แวดวงการ์ตูนญี่ปุ่นในบ้านเราก็มาถึงจุดเปลี่ยนอีกครั้ง เมื่อพฤติกรรมคนอ่านรุ่นใหม่ๆนิยมอ่านฟรีในอินเตอร์เน็ต และหากจะซื้อก็จะซื้อฉบับรวมเล่มมากกว่าจะซื้อรายสัปดาห์ จนทำให้ การ์ตูนญี่ปุ่นรายสัปดาห์อย่าง Boom ของเนชั่นก็ปิดตัวไปเมื่อปี 2557 และล่าสุด การ์ตูน Viva! Friday ของวิบูลย์กิจก็ประกาศปิดตัวลงอีกเล่ม

สำนักพิมพ์วิบูลย์กิจเป็นสำนักพิมพ์ที่พิมพ์หนังสือการ์ตูนลิขสิทธิ์จากญี่ปุ่นมานาน ตอนเรียนหนังสือ ผมจำได้ว่าผมจะตามอ่านของรุ่นพี่ร่วมหอพักทุกสัปดาห์ เพราะอดใจรอรวมเล่มไม่ไหว และที่ไม่ซื้อเองเพราะถ้าจำไม่ผิดราคาเล่มละ35บาทสมัยนั้น มันแพงสำหรับนิสิตที่ได้เงินจากที่บ้านวันละราวๆ50-60บาท

การตัดสินใจปิดการ์ตูนรายสัปดาห์และหันไปทำฉบับรวมเล่มเพียงอย่างเดียว เป็นการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ครั้งสำคัญของสำนักพิมพ์. เพียงแต่ไม่แน่ใจว่าเป็นกลยุทธ์ที่เพียงพอและทำให้ธุรกิจนี้อยู่รอดหรือเปล่า เพราะอย่างที่ว่าไว้คนอ่านปัจจุบันนั้นหันไปอ่านฟรีในเน็ตและอ่านอีบุ๊คในแอพฯต่างๆอีก รายได้จากการ์ตูนรวมเล่มไม่แน่ว่าจะพอดูแลสำนักพิมพ์ได้ เรื่องนี้คล้ายๅกับธุรกิจเพลงเมื่อหลายปีก่อนที่ถูกซีดีเถื่อนและการฟังเพลงฟรีในเน็ตถล่มจนเจ๊งไปหมด จนต้องดิ้นรนเปลี่ยนโมเดลธุรกิจขนานใหญ่แต่ก็ไม่ได้มีกำไรเยอะเหมือนเมื่อก่อนอีกแล้ว ตอนนี้ทั้งแกรมมี่และอาร์เอสผู้นำตลาดก็หันไปเป็นเจ้าของสถานีโทรทัศน์ดิจิตอลเพื่อหาเงินจากธุรกิจทีวีกันหมด

อันที่จริง หากวิบูลย์กิจประเมินสถานการณ์ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ อาจต้องหันไปทำการ์ตูนทีวีก่อนน่าจะมีสถานะดีกว่าตอนนี้ เพียงแต่ว่าตอนนี้ธุรกิจการ์ตูนทีวีก็มีโรสมีเดียเป็นเจ้าใหญ่ไปแล้ว. แนวทางรอดของวิบูลย์กิจคงต้องหันมาดูว่าตัวเองมี Competitive Advantage อะไรบ้าง แล้วเลือกสนามใหม่ที่จะเข้าไปเล่นแล้วทำให้ตนเองสามารถส่งมอบคุณค่าที่ดีกว่าให้ลูกค้าและทำกำไรให้ตนเองได้

แต่ในสถานการณ์ปัจจุบันถือว่า วิบูลย์กิจได้เลือกใช้กลยุทธ์ที่ 36 ของสามสิบหกกลยุทธ์สู่ชัยชนะของจีนแล้ว นั่นคือ “หนีคือยอดกลยุทธ์”
****************************************************

พงษ์พันธ์ วงศ์หนองเตย

Celestial Strategist

28 กรกฎาคม 2558

*****************************************************

เครดิตภาพประกอบจาก หนังสือพิมพ์ New)108 ฉบับ 28 ก.ค. 2558